شاخص سهام نزدک (Nasdaq Composite Index) یکی از مهمترین و شناختهشدهترین شاخصهای بورسی در جهان است که عملکرد صدها شرکت، عمدتاً از بخش فناوری و نوآوریهای پیشرو، را در بورس نزدک (NASDAQ) ایالات متحده آمریکا منعکس میکند. این شاخص نه تنها دماسنج بازار فناوری جهانی است، بلکه نقش کلیدی در رصد وضعیت اقتصاد دیجیتال ایفا میکند. در این مقاله، ساختار، نحوه محاسبه، ویژگیها، اهمیت، نقاط ضعف و قوت شاخص نزدک را با زبانی تخصصی و تحلیلمحور مورد بررسی قرار میدهیم.
شاخص نزدک کومپوزیت (NASDAQ Composite) در سال ۱۹۷۱، همزمان با تأسیس بورس نزدک، راهاندازی شد. این شاخص متشکل از بیش از ۳۰۰۰ سهام شرکت است که سهام آنها در بازار نزدک معامله میشود. نزدک، برخلاف شاخصهایی مانند داوجونز (که شامل تنها ۳۰ شرکت است)، مجموعهای گسترده و متنوع از شرکتها را پوشش میدهد.
نکته کلیدی:
تمام شرکتهای پذیرفتهشده در بورس نزدک (اعم از شرکتهای آمریکایی و غیرآمریکایی)، شامل کمپانیهای فناوری، زیستفناوری (biotech), مخابرات, خردهفروشی، امور مالی و حتی صنایع، میتوانند در این شاخص وجود داشته باشند.
شاخص نزدک از فرمول وزنی مبتنی بر ارزش بازار (Market Capitalization-Weighted) استفاده میکند؛ یعنی شرکتهایی که ارزش بازار بزرگتری دارند، تأثیر بیشتری بر تغییرات شاخص خواهند گذاشت.
فرمول محاسبه آن به صورت زیر است:
Nasdaq Composite = (ارزش بازار تجمعی تمامی شرکتها در حال حاضر / ارزش بازار تجمعی در زمان پایه) × مقدار پایه
مقدار پایه در مارس ۱۹۷۱ برابر ۱۰۰ تعیین شد.
ویژگی مهم:
سهم شرکتهای بزرگ فناوری مانند Apple، Microsoft، Amazon، Alphabet (Google)، Meta Platforms (Facebook)، Tesla و NVIDIA در نوسان شاخص نزدک بسیار بالاست؛ به طوری که بعضاً، مجموع ارزش بازار تنها ۱۰ شرکت بزرگ، تا ۴۰ درصد کل این شاخص را تشکیل میدهد.
الف) شاخص سلامت فناوری جهانی
سرمایهگذاران، مدیران سبد سرمایه و تحلیلگران اقتصادی از نزدک به عنوان یکی از مهمترین شاخصهای سلامت و چشمانداز رشد فناوری جهانی یاد میکنند. رشد سریع این شاخص معمولاً نشانهای از رونق نوآوری و امیدواری به آینده دیجیتال است.
ب) شاخص احساسات بازار
نزدک به علت حضور گسترده شرکتهای پیشرو، به سرعت نسبت به تغییر شرایط اقتصادی و سیاستهای پولی واکنش نشان میدهد. مثلا، تغییر نرخ بهره یا انتشار گزارشهای درآمدی شرکتهای فناوری بلافاصله در نمودار نزدک منعکس میشود.
ج) معیار سرمایهگذاری و ابزار مالی
از زمان تأسیس (۱۹۷۱) تا به امروز، نزدک یکی از پربازدهترین شاخصها در دنیا بوده است. موج رشد بعد از بحران مالی ۲۰۰۸، همهگیری کرونا و پذیرش فناوری، نزدک را به رکوردهای تاریخی جدید رساند. هرچند، در دورههایی همچون ترکیدن حباب داتکام (۲۰۰۰-۲۰۰۲) و رکودهای اقتصادی، سقوطهای سنگینی را نیز تجربه کرده است.
جمعبندی
شاخص سهام نزدک کورپوزیت، نماینده اصلی بورس نزدک و دماسنج کلیدی دنیای فناوری و نوآوری جهانی است. این شاخص نقش بیبدیلی در اقتصاد دیجیتال و جهتدهی به سرمایهگذاریها ایفا میکند، با این حال، باید ریسکهای ناشی از تمرکز و نوسان آن را نیز در تحلیلها مدنظر قرار داد. نزدک، ابزاری ضروری برای معاملهگران، تحلیلگران و سرمایهگذاران حرفهای در دوران اقتصاد نوین است.